Een indrukwekkend moment dinsdagmiddag ter hoogte van de Zuiderweg 42. Daar werd een struikelsteen onthuld ter nagedachtenis aan Theodorus Jacobus Carper.

De schemering is al flink ingezet wanneer Bert Carper zich voorover buigt en twee witte rozen van het trottoir oppakt. De oude man wordt, pal voor de Zuiderweg 42, omringd door onder andere familieleden en leden van de Stichting Herdenkingsstenen Hoogeveen. Het is muisstil. Met het wegpakken van de rozen wordt een kleine messing steen zichtbaar: een Stolperstein, oftewel struikelsteen. Die herinnert aan het leven van Berts vader: Theodorus Jacobus Carper, die hier met zijn gezin woonde, maar op 18 april 1945 op slechts 47-jarige leeftijd slachtoffer is geworden van de nazi’s.

‘Politieagent die anders was’

Theodorus Jacobus Carper was politieagent. ,,Een politieagent die anders was’’, sprak Albert Metselaar van de stichting tijdens de bijeenkomst in het raadhuis voorafgaand aan de onthulling van de herdenkingssteen. Carper heeft tijdens de Tweede Wereldoorlog het leven van velen gered door een dag voordat zij zouden worden opgepakt op bezoek te komen om hen te waarschuwen met slechts één eenvoudige zin.

Massagraf

Op 3 januari 1945 ’s ochtends om 6 uur was hij helaas zelf aan de beurt. Vader Carper werd gearresteerd (zijn destijds 19-jarige zoon Bert zat op dat moment ondergedoken) en naar Crachstaate in Heerenveen vervoerd. Half februari werd hij overgebracht naar strafkamp Amersfoort en precies een maand later naar kamp Neuengamme, waar Carper rond 15 april op het allerlaatste transport werd gezet, dat hij niet heeft overleefd. De officiële overlijdensplaats: Brillit, het stationnetje waar de trein, waarvan 90 procent van de inzittenden inmiddels was gestorven, aankwam. Alle lichamen werden daar begraven in een massagraf in een bos. In augustus 1960 kon Theodorus dankzij een gebitskaart, waarop tandarts Van der Wal in Hoogeveen twee maanden voor zijn arrestatie had aangedrongen, worden geïdentificeerd, waarna hij is herbegraven op het ereveld van Loenen.

Rieten koffertje

Bert sprak kort over zijn vader, ,,zijn verhaal is terug te lezen op www.oorlogsgravenstichting.nl’’, omdat hij vond dat anderen het ook verdienden om herdacht te worden. Onder hen zijn zusje, die nog geen 16 jaar was, maar in de koude winter op de fiets met een rieten koffertje met daarin onder meer ondergoed van Hoogeveen naar Heerenveen reed om dat daar af te geven voor haar vader. Bert Carper wilde ook de rol van tandarts Van de Wal niet onbenoemd laten, die de gebitskaart had gemaakt ‘omdat je nooit weet waar het goed voor is’. En hij herhaalde wat zijn moeder hem heeft geleerd en wat hij nooit is vergeten: ,,Iemand verraden daar heb je je hele leven spijt van.’’ Krachtig zei hij dinsdagmiddag: ,,Niemand is schuldig, alleen het nazidom. En ja, ik weet wie mijn vader heeft verraden. Maar zoals mijn moeder zei: ‘Je mag alleen hopen dat hij er later spijt van heeft. Je mag hem nooit verraden’.’’

‘Eeuwig dankbaar’

Burgemeester Karel Loohuis stelde dat het moeilijk voor te stellen is wat bezetting en vervolging met een mens doen wanneer je je eigen houding moet bepalen. ,,Onderschat niet wat angst voor onder meer het verlies van geliefden met je doet’’, sprak hij. Extra groot is dan ook zijn waardering voor diegenen die zich wel durfden te verzetten. ,,Het is deze druppel die een golf op gang heeft gebracht. Deze mensen moeten we eeuwig dankbaar zijn.’’ Volgens Loohuis is het belangrijk dat de herinnering warm wordt gehouden, zelfs na 75 jaar bevrijding. Dat maakt dat hij vol lof is over de inzet van de Stichting Herdenkingsstenen Hoogeveen. ,,Stenen die de geschiedenis doen zien en voelen.’’

Na de onthulling van de herdenkingssteen werd deze ingezegend door pastoor Wellen.

Bron: Hoogeveense Courant, 19 november 2019